بررسی حماسه‌های اسلامی در شعر معاصر عربی

حماسه، روایت ادیبانه‌ای از رشادت‌های قهرمانان در قالب سبکی فخیم است. ادبیات عربی، به دلایلی، از جمله: عدم گسترش تخیل، روی آوردن به سبک­های تقلیدی و برخوردار نبودن از ملیت واحد و جامع، با فن حماسه‌سرایی به معنای واقعی کلمه بیگانه بوده است. عدم وجود شاهکار حماسی بلند در ادبیات کهن عربی، شاعران معاصر عرب را بر آن داشت تا خلأ موجود در این زمینه را پر کنند؛ بنابراین به سرودن اشعار حماسی، از جمله حماسه­های اسلامی پرداختند. حماسه­های اسلامی، تکیه بر رخدادهای تاریخی- اسلامی دارند. این حماسه‌ها، اشعاری داستانی در قالب شعر تعلیمی­اند که تاریخ صدر اسلام و رخدادهای آن را به تصویر می‌کشند. برخی پژوهشگران توجه کلاسیک­ها به این نوع ادبی را نتیجة رویارویی با فرهنگ غرب و گسترش افکار ملی­گرایانه در جهان عرب می‌دانند؛ هر چند رخدادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دیگری نیز در این مهم دخیل بوده­اند. یکی از برجسته­ترین حماسه­های اسلامی، حماسة «مجد الإسلام» احمد محرم است، که وی با کاربرد واژگان و ترکیب‌های قرآنی، حماسه­ای درخور توجه سروده است که بحق ناقدان لقب «الإلیاذة الإسلامیة» را بدان داده­اند. همچنین حماسه­های «دول العرب وعظماء الاسلام» احمد شوقی و «عید الغدیر» بولس سلامه، بیش از دیگر حماسه­ها درخشیدند.